بسی دستاس چرخیده پسرجان که بلغوری برون آید از آن جان

کنون یاد آور آن دستان خسته سپاسی گو بر آن مردان وجدان

در سالیان قبل که بلغور و گندم پلو برخی از وعده های غذایی مردم را تشکیل می داد دسداس ها که همان آسیاب های دستی و ساده بودند کار بلغور کردن گندم و چه بسا آرد کردن آنها را بر عهده داشتند. . از قبیل اموراتی که زنان در زمستان به آن می پرداختند تهیه بلغوری بود که مقدار مصرف چند ماهه و یا یک ساله خانواده را تشکیل می داد.و اما طرز ساخت و کار دسداس.....

آسیاب دستی شامل 2 قطعه سنگ مدور به قطر حدود نیم متر که یک نفر با یک دست بتواند آن را بدون اینکه خود حرکت کند یک دور کامل بچرخاند.و ضخامت حدود 5 تا 10 سانتی متر است . این دو قطعه سنگ توسط استاد کاران ماهر تراش داده شده است و دو سوراخ بر روی قطعه بالایی و یک سوراخ بر روی قطعه پایینی تعبیه شده است که بر روی هم قرار می گیرند.

در وسط قطعه سنگ پایینی سوراخی تعبیه شده و قطعه چوبی به طول حدود 30 سانتی متر در آن فرو برده شده و ثابت شده است. بر روی قطعه سنگ بالایی سوراخی در وسط تعبیه شده که به هنگام کار قطعه چوب بالایی از این سوراخ عبور کرده و دو سنگ بر روی هم قرار می گیرند این سوراخ دارای قطر بزرگتری است چرا که هم با چوبی که از داخل آن عبور می کند ودر سنگ پایینی ثابت می شود در واقع کار محور را انجام می دهد و هم از این سوراخ است که گندم و جو در داخل دسداس ریخته و تبدیل به آرد و یا بلغور می شود.

در حاشیه سنگ بالایی سوراخی دیگری در نظر گرفته شده و چوبی دیگری به طول حدود 10 سانتی متر در آن ثابت شده است این چوب به عنوان دسته آسیاب می باشد و به هنگام کار از آن برای به حرکت در آوردن قطعه سنگ بالایی استفاده می گردد . قطعه چوبی سومی نیزدر مواردی وجود داشته است که در واقع بین دو قطعه چوب نام برده شده قرار می گرفته و اهرمی برای ثابت نگهداشتن فاصله دسته چرخاننده و چوب وسطی بوده است تا در ضمن ازشاد شدن سوراخ قطعه بالایی جلوگیری نماید

در واقع قطعه پایینی ثابت و قطعه بالایی در حرکت است . همزمان با حرکت قطعه سنگ بالایی گندم از سوراخ وسط به تدریج ریخته شده تا با قرار گرفتن آن بین دو سنگ آرد شده و از حاشیه بین دو سنگ بیرون می آید.البته بایستی به این نکته نیز اشاره کرد که آرد کردن گندم در قدیم توسط آسیاب های آبی آنجام می شد

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: